پراکنش قارچ Polymyxa betae ناقل ویروس ریشه گنایی چغندرقند در استان‌های اصفهان،

  پراکنش قارچ Polymyxa betae ناقل ویروس ریشه گنایی چغندرقند در استان‌های اصفهان، آذربایجان غربی و خراسان رضوی     صادق جلالی1 * ، حمید افضلی2، عباسعلی روانلو3، هادی‌کریمی‌پورفرد1، ناصر بیک‌زاده2 و حسن الماسی1   1- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان   2- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان   3- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی     تاریخ دریافت: 26/3/87 تاریخ پذیرش:3/8/88   چکیده   قارچ Polymyxa betae ناقل ویروس عامل بیماری ریشه گنایی چغندرقند ( Beet rhizomania ) می‌باشد. این قارچ خاکزی بصورت انگل اجباری روی ریشه‌های چغندرقند و دیگر گیاهان خانواده Chenopodiaceae زندگی می‌کند و با تولید اسپورهای مقاوم (Cystosori) قادر است سالها در خاک بصورت غیر فعال باقی مانده و به راحتی توسط خاک‌، اندام آلوده گیاهی و ماشین آلات کشاورزی انتقال یابد. نظر به اهمیت این بیماری در زراعت چغندرقند، مطالعاتی روی پراکندگی قارچ ناقل طی سال‌های 82-1381 در استان اصفهان، خراسان و آذربایجان غربی انجام شد . نمونه‌های خاک جمع‌آوری شده از مزارع چغندرقند با حجم مساوی از ماسه استریل مخلوط و بذر چغندرقند رقم حساس CV-P22 در آنها کشت شد. هشت هفته بعد، برای تعیین میزان آلودگی بوته‌ها به قارچ P. betae ، ریشه‌های چغندرقند پس از شستشو در آب روان، در محلول اسید فوشین در لاکتوفنل رنگ آمیزی و توسط میکروسکوپ نوری مطالعه شد. نتایج بررسی 289 نمونه خاک مزارع چغندرقند اصفهان نشان داد که بیشترین آلودگی مربوط به قلعه اسلام آباد با 7/45 درصد نمونه آلوده بود. همچنین از تعداد 352 نمونه خاک مزارع چغندرقند آذربایجان غربی تعداد 79 نمونه آلوده به قارچ بود. حداکثر آلودگی در منطقه چغندرکاری، قره‌ضیاءالدین با 8/31 درصد تعیین شد. با نمونه‌برداری از 23 منطقه در استان خراسان مشخص گردید که آلودگی قارچ P. betae در نواحی شمالی شدیدتر است. در مناطق چناران، تربت جام، شیروان، قوچان، فریمان و سبزوار بیش از 50 درصد نمونه ها ، آلودگی به قارچ را نشان دادند. مشاهدات میکروسکوپی نشان دهنده پتانسیل بالای این قارچ در آلوده نمودن ریشه‌های ظریف چغندرقند در گلخانه بود به طوریکه میزان اسپور مقاوم در هر گرم ریشه بیش از 480 عدد شمارش شد. با توجه به گسترش وسیع این قارچ در خاک‌های بررسی شده، انتشار ویروس عامل بیماری ریشه گنایی در کلیه مناطق چغندرکاری استان اصفهان، آذربایجان غربی و شمال استان خراسان رضوی اجتناب ناپذیر می‌باشد.   کلمات کلیدی: Polymyxa betae ، ریشه گنایی چغندر قند، مناطق آلوده و غیر آلوده     * نویسنده مسئول: Email: [email protected]   تحقیق حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی :‌ بررسی پراکندگی قارچ Polymyxa betae ناقل بیماری ویروسی ریشه‌ریشی در خاک مزارع چغندرقند به شماره 024-81-03-79-11-100 موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی می‌باشد